فرق بین حکومت و تخصیص

 مثلا اگر مولا فرمود: «اکرم کل عالم» و همین مولا فرمود: «لاتکرم الفساق من العلماء»، در اینصورت عقل می گوید چون رابطه بین این دو دلیل عام و خاص مطلق است پس باید بین آنها را جمع کرد یعنی دلیل خاص را قرینه می شمرد بر تبیین حال دلیل عام، همانگونه که اگر دو دلیلی را ببیند که رابطه بین مدلول آنها تساوی و یا عموم و خصوص من وجه باشد در اینصورت حکم به تعارض می کند، مرحوم شیخ می فرماید اگر عقل چنین جمعی را درک کرد این، حکومت نیست اما اگر همین مطلبی را که عقل درک کرد مولا به دلالت التزامی کلام خود افاده کرد در اینصورت می شود حکومت؛

«و الفرق بینه و بین التخصیص: أنّ کون المخصّص بیانا للعامّ، إنّما هو بحکم العقل، الحاکم بعدم جواز إرادة العموم مع العمل بالخاصّ، و هذا بیان بلفظه و مفسّر للمراد من العامّ، فهو تخصیص فی المعنى بعبارة التفسیر».