اسلام دین دانش و عشق

مدل یا الگوعبارت است از: شبیه‌سازی واقعیّت خارجی بوسیله ترسیم روابط علّت و معلولی بین اجزاء درونی و همچنین روابط مجموعه با متغیّرهای بیرونی و فرموله کردن متغیّرها، برای ایجاد قدرت پیش‌بینیِ رفتارهای آن پدیده و درک ویژگیهای آن .

منظور از فرموله کردن متغیّرها، دست‌یابی به تابعِ تبدیل سیستم است. یعنی: پس از مشخص شدن ورودی و خروجی، اجزاء، مرزها و جریان اولیّة سیستم، باید مشخص شود که چه نوع ارتباطاتی بین متغیّرها باید ایجاد شود تا با کمترین هزینه بیشترین بازدهی را داشته باشد. تعیین معادلات تبدیل ورودی سیستم به خروجی آن، مبنای مدل‌سازی است.

الگوی کلّی طراحی مدل بدین ترتیب است: استقراء مولّفه‌ها و متغیّرهای درونی و بیرونیِ تأثیرگذار و تأثیرپذیر، تعریف شاخصه‌های پایه(زمینة اولیّه و هدف حداقلی)، تعیین هدف نهایی و ایده‌آل (هدف حداکثری)، بررسی کمیّت و کیفیّت تأثیر هر مولّفه، تعیین ارتباط اصلی و شرایط و تأثیر کلیدی، ترسیم روابط علّی و معلولی، تعیین زمینه‌ها و پیش‌فرض‌ها(فضایی که مدل در آن طراحی می‌شود)، مرحله‌بندی حرکت از حداقل‌ها به سوی حداکثرها، تعیین نقاط بحران، طراحی حلقه‌های کنترلی و بازخوردها.

الگوی اجرایی طراحی مدل بدین صورت است: تعیین نقطة شروع، زمینة لازم برای شروع، محرک لازم برای شروع، انجام دهندة کار و شرایط آن، کیفیت و کمیّت کار، مراحل کار، نتایجِ مورد انتظار در هر مرحله، نقاط مشکل و توقّف‌های احتمالی، محرّک مجدّد، شرایط اتمام کار، نقطه پایان، بازنگری و ارزیابی، اصلاح نقاط ضعف، تقویت نقاط قوّت، ایجاد زمینة لازم برای انجام حرکت‌های جدید. 

در مدل‌سازی نیازمند الگوی تخصیص هستیم. الگوی تخصیص یعنی پاسخ به این سوال که چه کمیّت و کیفیتی از موضوع باید تولید، توزیع و مصرف شود تا جریانِ هدف در سیستم برقرار گردد

برای دست‌یابی به آثار و خصوصیاتی که مورد نیاز است، باید سیستمی طراحی شود که برآیند معادلاتِ بروز خصلت‌های عناصر موجود در سیستم، معادلة بروز خصلتِ اصلیِ سیستم باشد. مجموعه معادلات مانند سلول‌هایی هستند که یک الگوی کلی را تشکیل می‌دهند[1]