مثال هایی از نگرش سیستمی به روایات
- روایت "النَّظَافَةُ مِنَ الْإِیمَان"[1]، صرفا یک توصیه اخلاقیِ فردی نیست بلکه عنصری در ساختار فرهنگی جامعه اسلامی است و اگر بخواهیم آن را به صورت یک جمله از چشمانداز جامعه اسلامی تبدیل کنیم عبارت زیر بهدست میآید: در بیست سال آینده جامعه اسلامی، تمیزترین جامعه و کشور و مردم در جهان است.
همینطور روایتِ "أُوصِیکُمَا وَ جَمِیعَ وُلْدِی وَ أَهْلِی وَ مَنْ بَلَغَهُ کِتَابِی بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِکُم"[2] را به یک جملة چشماندازی که تبدیل کنیم اینگونه خواهیم داشت که: در بیست سال آینده جامعه اسلامی، منظمترین جامعه، کشور و مردم در جهان است.
- روایت" لَإِقَامَهُْْ حَدٍّ أَنْفَعُ فِی الْأَرْضِ مِنَ الْقَطْرِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً"[3] (ترجمه: تأثیر اجرای مجازاتِ جرائم اصلی در حرکت جامعه بهسوی کمال، بیشتر از تأثیر چهل روز بارش باران است) یعنی ضریب اهمیّت اجرای قانون و مجازات ناقضین آن، برای تحقّق جامعه مطلوب، بیش از قدرت اقتصادی منابع طبیعی است.
- روایت "" لَا تَزَالُ هَذِهِ الْأُمَّهُْْ بِخَیْرٍ مَا لَمْ یَلْبَسُوا لِبَاسَ الْعَجَمِ وَ یَطْعَمُوا أَطْعِمَهَْْ الْعَجَمِ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ ضَرَبَهُمُ اللَّهُ بِالذُّلِّ".[4] ترجمه: "مسلمانان تا وقتی از لباس و غذای غیرمسلمانان تبعیت نکردهاند، در مسیر رشد و تکامل حرکت خواهند کرد؛ ولی هرگاه رو به لباسها و غذاهای آنها آورند به ذلّت و بیچارگی خواهند افتاد." تعیینکنندة یک نقطه بحران در کل جامعه اسلامی است. بسته به میزان تأثیر این موقعیت بر دور شدن سیستم از هدفش، ضریب بحران نیز تغییر خواهد کرد.
- روایت "دِرْهَمٌ یُوصَلُ بِهِ الْإِمَامُ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفَیْ أَلْفِ دِرْهَمٍ فِیمَا سِوَاهُ مِنْ وُجُوهِ الْبِرّ."[5] ترجمه: "رسیدگی مستقیم به فقراء و نیازمندان و انجام کارهای خیر خوب است اما اگر یک ریال ناچیز هم بهدست امام که حاکم اسلامی است برسد و از طریق او کارسازی شود، ضریب کارآیی آن برای رشد و تعالی جامعه، دو میلیون برابر خواهد بود." بیانگر بهینهسازی در پرداختهای انتقالی(وجوهی که از صاحبان ثروت اخذ میشود و برای نیازمندان کارسازی میشود)، با به جریان انداختن آنها در مسیر کلان و از طریق مدیرِ عادلِ دارای احاطه بر لایههای جامعه تحقّق میپذیرد.
- روایت " حُسْنُ السُّؤَالِ نِصْفُ الْعِلْم"[6] بیانگر راهبرد شیوة آموزش مسالهمحوری است.
- آیة " ادْعُ إِلى سَبیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتی هِیَ أَحْسَنُ "[7] بیانگر راهبرد رسانهایی در نگرش اسلام است که طراحی سهبُعدیِ پیام را پیشنهاد میدهد.[8]
- روایت " مَنْ تَطَبَّبَ فَلْیَتَّقِ اللَّهَ وَ لْیَنْصَحْ وَ لْیَجْتَهِد"[9] بیانگر نقطه اهرمیِ منشور اخلاق پزشکی است.
[1] بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج59 ؛ ص291
[2] بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج42 ؛ ص256
[3] تهذیب الاحکام؛ شیخ طوسی؛ جلد 10؛ صفحه 146؛
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُوسَى بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ علیهالسلام فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ "وَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها"، قَالَ:
"لَیْسَ یُحْیِیهَا بِالْقَطْرِ وَ لَکِنْ یَبْعَثُ اللَّهُ رِجَالًا فَیُحْیُونَ بِالْعَدْلِ فَتُحْیَا الْأَرْضُ لِإِحْیَاءِ الْعَدْلِ وَ لَإِقَامَهُْْ حَدٍّ فِیهِ أَنْفَعُ فِی الْأَرْضِ مِنَ الْقَطْرِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً."
[4] وسائلالشیعه؛ شیخ حُّر عاملی؛ انتشارات اسلامیه؛ ج 5 ص 28.
سند روایت: حْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ جَمِیعاً عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ علیهمالسلام.
[5] کافی؛ مرحوم کلینی؛ ج 1 ص 538.
سند روایت: عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیهالسلام.
[6] بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج1 ؛ ص224
[7] سوره نحل /آیه125
[8] تفصیل این مطالب را در کتاب "راهنمای تحقیق و راهنمای تدریس براساس نگرش اسلام" از همین قلم میتوانید ببیند.
[9] بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج59 ؛ ص74
- ۹۳/۰۴/۱۷
- ۴۶۴ نمایش